Дзёуджыхъёуы наукон центры – стыр бёрёгбон. Газета «Рæстдзинад»
Дзёуджыхъёуы Евгений Вахтанговы номыл Уырыссаг академион театры кадджын уавёры сбёрёг кодтой Дзёуджыхъёуы наукон центры 30 азы юбилей. Байгом ёй кодта ёмё уазджытён арфё ракодта наукон центры директор, историон наукёты кандидат ЦЫБЫРТЫ Алексей:
– Абон нё бёрёгбонмё ёрбацыдысты, зынаргъ нын чи у, уыцы адём. Фёнды мё зёрдиагёй бузныг зёгъын, рёстёг чи ссардта ёмё нё циндзинады нё уёлхъус чи ёрбалёууыд, уыдонён се ’ппётён дёр. Арфё ма кёнын ме ’мкусджытён, не стыр хёлар коллективён. Стыр бузныг уе ’ппётён дёр уёд!
Бёрёгбоны фёлгёты равдысты фенён уыд Уёрёсейы наукёты академийы Дзёуджыхъёуы наукон центры ёнтыстдзинёдтё «Наукё-Ёхсёнад».
Бёрёгбоны архайдтой РЦИАланийы Парламенты Сёрдар Тускъаты Таймураз, республикёйы Хицауад ёмё Дзёуджыхъёуы администрацийы уёнгтё, ёхсёнадон организациты минёвёрттё, дины кусджытё, уёрёсейаг ахуыргёндтё, Уёрёсейы наукон организациты ёмё уёлдёр ахуыргёнёндётты минёвёрттё.
Республикёйы Сёргълёууёг Сергей Меняйло ёмё Парламенты депутатты номёй уазджытё ёмё Дзёуджыхъёуы наукон центры кусджытён арфё ракодта Тускъаты Таймураз:
– Ацы аз нё бирёнацион республикёйён хъёздыг рауад юбилейтёй. Сбёрёг кодтам Цёгат Ирыстон Уёрёсеимё баиуы 250 азы, Дзёуджыхъёуы равзёрды 240 азы, Цёгат Ирыстоны автономийы 100 азы. Уёдё ацы аз 165 азы сёххёст нё зындгонд ёмзёххон, поэт, гуманист, ирон аив литературон ёвзаджы бындурёвёрёг Хетёгкаты Къостайы райгуырдыл. Дыууё боны размё сбёрёг кодтам нё республикёйы Конституцийы 30 азы. Уымё гёсгё уёлдай ёхсызгон у, уыцы бёрёгбёттимё абон Дзёуджыхъёуы наукон центры 30 азы юбилей дёр кёй бёрёг кёнём, уый. Ёппёт ацы бёрёгбёттё сты, нё адёмы царды стыр ивддзинёдтё кёй ёрцыд, уый, стёй нё экономикё, ахуырад ёмё культурёйы рёзты ёвдисёнтё ёмё нысантё.
Бёрёгбоны кадён ёмё, наукёйы рёзтмё стыр ёвёрён кёй бахастой, уый тыххёй Дзёуджыхъёуы наукон центры ахуыргёндтё хорзёхджын ёрцыдысты паддзахадон ёмё республикон хёрзиуджытёй. РЦИАланийы наукёйы сгуыхт кусёджы ном лёвёрд ёрцыд Мёрзойты Ислам-Бегён, Сокаты Дианё ёмё Цориты Ингёйён. РЦИ-Аланийы Кады гёххёттытё райстой Верё Абатурова, Бурдзиуты Ольгё, Гуыриаты Фатимё, Хъаныхъуаты Алыксандр ёмё Плиты Марат.
Дзёуджыхъёуы наукон центр у федералон мультидисциплинарон наукон центр. Уым бындуронёй ёххёстгонд цёуынц алывёрсыг наукон-иртасён куыстытё. Уёрёсейы наукёты академийы наукон центрмё хауынц 5 институты: Цёгат Ирыстоны Абайты Васойы номыл гуманитарон ёмё социалон иртасёнты, Биомедицинон иртасёнты, Геофизикон, Хуссайраг математикон ёмё Цёгат Кавказы хёххон ёмё хъёууонхёдзарадон наукон-иртасён институттё. Уыдонёй дарддёр ма йём хауынц наукон ёмё науконахуырадон структурон хайёдтё.
РЦИ-Аланийы раздёры Президент Галазты Ёхсарбеджы бардзырдмё гёсгё 1994 азы арёзт ёрцыд РЦИ-Аланийы Паддзахадон наукон центр. 2000 азы Центр бахастой Уёрёсейы наукёты академимё, куыд регионалон наукон центр.
Уёрёсейы наукёты академийы Дзёуджыхъёуы наукон центр, цы институттё ёмё наукон хайёдтё йём хауынц, уыдонимё ёххёст кёны наукон-иртасён, ахуырадон (аспирантурё) ёмё экспертон куыстытё алы къабёзты. Ныридёгён Национ проект «Наукё ёмё университеттё»-йы фёлгёты Дзёуджыхъёуы наукон центры сё куыст кёнынц дыууё фёсивёдон лабораторийы ёмё регионалон наукон-ахуырадон математикон центр.
Федералон наукон-технологон программё «Хъёууон хёдзарады рёзт», наукон проектты федералон конкурстё ёмё Уёрёсейы наукон фонды грантты фёлгёты Дзёуджыхъёуы центры кусджытё, уыдонимё ёрыгон ахуыргёндтё дёр, ёххёст кёнынц сё проекттё.
Бёрёгбон сё аивадёй срёсугъд кодтой нё республикёйы зындгонд зарёггёнджытё ёмё кафджыты къордтё.